Het Lauwersmeer
Een 5000 Ha groot natuurgebied “ Nationaal park Lauwersmeer” ligt in het uiterste noorden van Nederland, op de grens van Friesland en Groningen. Een enorme slok water, 41 jaar geleden nog zout, nu een zoetwaterplas met geweldige vismogelijkheden. Een visgebied waar je als vliegvisser niet direct wild zou van worden maar laat ons toch maar even kennismaken.
Ontstaan & geschiedenis van “De Marne” het gebied rondom het Lauwersmeer.
Wanneer we even teruggaan in de tijd leren we dat het huidige Marnegebied oorspronkelijk tot het waddengebied behoorde. In dit kweldergebied vestigden zich op de oost-west lopende kwelderwallen de eerste mensen. Door de steeds stijgende zeewaterstanden verhoogden de bewoners kunstmatig hun woonplaatsen, waardoor wierden ontstonden. Deze wierdendorpjes hadden bijna allen hun eigen kerkje. Weer later werden dijken aangelegd om het water te keren, waardoor weer land beschikbaar werd voor landbouw. In de negentiende eeuw werden dan ook veel grote boerderijen gebouwd.
In de 13e eeuw bereikte de Lauwerszee haar grootste omvang. Bij de monding van het Reitdiep, werd in de 16e eeuw een schans aangelegd waar zich later vissers vestigden “Zoutkamp” Daarna werd in 1872 het Reitdiep afgesloten met een dijk en sluizen. De volgende stap gebeurde in 1969. De Lauwerszee werd afgesloten van de Waddenzee. Zo ontstond het Lauwersmeer, een volledig nieuw gebied met de spuisluizen van Lauwersoog en ook een volledig nieuwe vissershaven. De visserij die vroeger gevestigd was bij Zoutkamp vond hier een nieuw onderkomen.
Door de afsluiting ontstaat een nieuw zoetwater natuurgebied waardoor zich ronddom het meer in de zeventiger jaren een nieuwe tak van bedrijvigheid ontwikkelde m.n. Toerisme.
Lauwersmeer’ omgeving & beleving
Het gebied biedt nog volop rust , ruimte , schone lucht, natuur en water. De stilte is er nog te horen en de duisterniste zien. Het is een overwegend agrarisch gebied met landbouw en veeteelt, waarbij ook de visserij nog steeds een belangrijke rol speelt.
Er is een uitgebreid wandelen fietspadennetwerk, sommigen door velden anderen dan weer door bossen en kwelders en langs de vele “Maren”(waterwegen) voeren ze je door pittoreske kleine dorpjes. Deze waterwegen zijn niet alleen interessant voor de recreatievaart maar ook om te vissen.
Overnachtingsmogelijkheden zijn er voldoende en naar ieders wens. Van eenvoudig en goedkoop tot luxieus en duur. Campings, trekkershutten , vacantiehuisjes, B&B en hotels, je vindt het allemaal.
Het museum “t‟Fishershuske”. Hier kan je in de vier gerestaureerde huisjes uit 1794 zien hoe een schippersgezin leefde in 1850. Op de zeedijk tegenover het museum staat een monument ter nagedachtenis van de 83 vissers die in 1883 bij één stormramp om het leven kwamen.
Zeehondencrèche “Lenie ‟t Hart”. Hier vinden jonge verzwakte en zieke zeehonden een onderkomen tot ze weer voldoende op krachten zijn gekomen om weer te worden vrijgelaten. Zeer bekent vanwege zijn studies op zeehondenziektes binnen Europa.
Leuk fries stadje waarvan het historisch stadscentrum sinds 1650 nauwelijks is veranderd.
Sportievelingen kunnen onder leiding van een ervaren gids een tocht over het wad maken van 3 tot 5 uur. Modder en poetswerk verzekerd!
Mooi havenstad met mooie oude gebouwen pittoreske kanaaltjes en haventjes met prachtige oude zeilboten.
Eén van de Waddeneilanden. De boot vanuit Lauwersoog doet er zo‟n 45 min. Over en brengt je enkel te voet of met de fiets op het eiland. Mooi eiland met weidse stranden aan de noordzijde en ongerepte kwelders aan de zuidoostzijde. Prachtig om te wandelen en te fietsen. Fietsen zijn te huur op het eiland en zijn een aanrader om het eiland te verkennen.
Het Natuurgebied
Met een 13 km lange dam werd 41 jaar geleden de Lauwerszee afgesloten van de wadden. Het Lauwersmeer was een feit en in die 40 jaar is de natuur in het Lauwersmeer gebied zo bijzonder geworden, dat het gebied ondertussen de status van Nationaal park verdiend heeft.
Rond en in het nationaal park werden fiets en wandelpaden aangelegd, met mooie uitzichten op de overal aanwezige natuur. Staatsbosbeheer laat de natuur zo veel mogelijk zijn gang gaan. Om de verruiging van grote delen tegen te gaan worden grote grazers ingezet. Koniks paarden (wilde paarden) en schotse hooglandrunderen begrazen het terrein het hele jaar door. Je kunt deze kudden goed observeren aan de zuidzijde van het park. Wel enige afstand houden want de vlijmscherpe hoornen van zo‟n stier dwingen respect af.
Vanuit de talrijk aanwezige vogel kijkhutten kan je vele soorten vogels observeren. Op de open begraasde gebieden vinden we talrijke ganzensoorten, kievit, goudplevier, grutto, kemphaan en zeer veel eendensoorten. Langs de rietkragen zie je naast de blauwe reiger, de grote zilverreiger, lepelaar en roerdomp. In de uitgestrekte rietvelden broeden rietzanger, rietgors, rietzanger, kleine karekiet en baardmannetje. Ook roofvogels zijn hier talrijk waaronder blauwe en bruine kiekendief,slechtvalk, visarend en er werd reeds enkele malen in de winter een zeearend gespot. Dus zeker je verrekijker niet vergeten!
Ook wat betreft flora kunnen we speken van een uniek gebied. Zo vinden we naast talrijke zeldzame orchissen ook veelvuldig Parnassia een mooi klein wasachtig bloemetje dat in de rest van Nederland zeer zeldzaam is.
Vissen
Niet direct een plas water waar je als vliegvisser direct wild zou van worden. Dus eerst maar even informeren in de hengelsportzaak in Zoutkamp. Een praatje met Aloys de eigenaar, en zelf ook visser. Hij kent het gebied als zijn broekzak en vertelt me dat het meer zeer visrijk is. Er zitten bakken van voorns en windes. Brasem van 5 à 6 pond zijn hier eerder regel dan uitzondering. En snoek en snoekbaars? Want daar was het mij om te doen. Met kunstaas worden hier wel specimen vissen gevangen. En met de vlieg? Ja daar had de man weinig ervaring mee maar hij kon mij bevestigen dat er door een enkeling wel met de vlieg gevist word. Dit wordt dus mijn uitdaging! Om alle kansen te benutten laat ik mij toch verleiden tot de aankoop van enkele shads.
Het weer is mij de eerste dagen niet goed gezind. Stormachtige wind (8 bauf.) met striemende regenbuien maakt vliegvissen de eerste dagen onmogelijk. Mijn geduld word danig op de proef gesteld. Eindelijk een schuchter zonnetje dat zich met regelmaat achter de wolken verschuilt. De wind is van stormachtig afgezwakt naar matig, maar toch nog wat te veel om te vliegvissen. Na enkele worpen zonder enige reactie van mogelijk aanwezige vis, blijft plots de lijn gespannen staan. Een van de onderwater stekende obstakels gehaakt, geen mogelijkheid om los te komen tot de lijn breekt. Vaarwel shads! En dus grijp ik maar weer naar mijn geliefde vliegenhengel. Een plekje met rugwind leek mij een goed uitgangspunt om mijn eerste ervaringen op te doen. Met op de achtergrond het geluid van snaterende ganzen tuig ik mijn 9 voets vliegenhengel op met een 7 lijn, polyleader, stalen kabeltje en een forse streamer van bucktail van een 12 cm aan de speldwartel. Het werpen lukt me vrij goed met deze weliswaar grote maar in verhouding lichte streamer. Twee uur vissen en geen teken van aanwezigheid van vis deed mijn vertrouwen zienderogen slinken. Als zeeforelvisser ben ik natuurlijk gewend om vele uren te vissen om resultaat te boeken. Dus doorzetten maar. Mijn geduld werd beloond. Mijn leader strekt zich en de vlieg lijkt wel vastgelopen. Ik neem geen risico en sla flink aan. De eerste seconden komt er geen beweging in de zaak en lijkt mijn vlieg inderdaad wel vastgelopen te zijn. De als een snaar gespannen vliegenlijn staat te zingen en de vis begint te bonken op de hengel. De vis blijft in de diepte en probeert alles om het pleit te winnen. Na enkele minuten wordt de druk van de vliegenhengel hem te veel en komt langzaam naar het oppervlak. Daar probeert hij nog alles uit de kast te halen om zich van de vlieg te ontdoen. De strijd is gestreden en de vis kantelt op zijn flank. Groot is mijn verbazing, geen uit de kluiten gewassen snoek maar een knoert van een snoekbaars ligt voor mij, moegestreden het pleit verloren. De landing is geen makkelijke klus, maar met een beheerste kieuwgreep kan ik de vis op het droge brengen. Mijn éérste vis is al direct een knappe snoekbaars van 83 cm. Een vis waar menig vliegvisser reeds jaren van dromen.
Door de overvloedige regenval van de voorbije dagen staat er veel water in het meer en het daaromheen liggende kweldergebied. Er wordt bij eb dan ook flink gespuid en zo ontstaat er bij de toevoerkanaaltjes naar het meer flink wat stroming. Het is 7h s‟avonds en ik heb post gevat nabij één van die toevoerkanaaltjes. De futen duiken met regelmaat en slokken de kleine visjes gretig naar binnen. Kleine vis duidt ook op de mogelijke aanwezigheid van roofvis. In de buurt proberen nog 2 andere vissers hier een graantje mee te pikken. Eéntje vist op paling en de andere, jawel Aloys van de engelsportzaak kwam er een nieuwe spinhengel uitproberen. Hij was het al snel beu en verkast na een half uurtje. Ondertussen gebeurt er ook bij mij en de palingvisser helemaal niets. Hij zit mij met argusogen gade te slagen en ik hoor hem bijna hardop denken “Hier vliegvissen”? Mijn gedachten dwalen af, dus toch geen roofvis aanwezig? Verkassen of blijven? Ik besluit te blijven en dit blijkt de juiste beslissing te zijn. Daar komt de eerste aanbeet. Een kolk een ruk en dan… niets meer. Nog tot tweemaal toe slaat de vis toe maar telkens sla ik mis. Zal ik een kleinere vlieg proberen? Ik las een pauze in van een 10 tal min., zet een ander vlieg van dezelfde grootte maar een ander kleurtje aan de speltwartel. Daar gaan we weer. Ik werp de vlieg waar ik de met rust gelaten vis vermoede en begin met langzame halen en korte pauzes binnen te strippen. Een ruk; ik sla en jawel hangen. Ondertussen is het al flink duister geworden en de vis geeft hevig weerwerk. Door het slaan aan het oppervlak wordt de aandacht gewekt van onze palingvisser die net zijn spullen aan het pakken was. Even later ligt een mooie snoekbaars aan mijn voeten. Het meetlint duid 73 cm aan. Hij helpt mij door met zijn zaklantaarn te lichten om de vis te onthaken. Wat een prachtvis hoor ik hem naast mij enthousiast zeggen. Tot 3 maal toe vraagt hij mij of ik die snoekbaars wel degelijk met de vlieg gevangen heb en niet met een blinkertje. Ik bedank hem voor zijn hulp en hij wenst mij van zijn kant nog een goede vangst en loopt al mompelend en veel ongeloof terug naar zijn auto. Het is mij uiteindelijk vandaag toch ook weer gelukt om na 2 uurtjes vissen een mooie vis aan de haak te slaan.
Dat er ook mooie snoeken zitten blijkt wanneer ik „s anderdaags tijdens het vissen bij de uitstroom van een gemaaltje een mooie snoek van 85 cm weet te landen en dit ook al weer ‟s avonds net voor het invallen van het duister. Door gebrek aan tijd in combinatie met het slechte weer heb ik niet kunnen experimenteren met nimfjes op voorn, winde en brasem. Ik ben er echter van overtuigt dat ook dit voor verassingen kan zorgen.
Besluit en weetjes
Ook al ga je naar bestemmingen die niet zo direct aanspreken om te vliegvissen, neem je spullen mee en waag je kans. Lokale hengelsportzaken kunnen je meestal goed op weg helpen. Als vergunning heb je voldoende aan een Nederlandse vispas (grote vergunning. Vergeet je vergunning niet want na 2 uur vissen had ik reeds controle van twee heren van Rijkswaterstaat.
Blijf in je zaak geloven, ook bij vissen lukt niet alles en gaan niet alle dingen als vanzelf. We zijn op dat vlak nogal verwend door vaak op uitgezette forellen te vissen. Wilde vissen gedragen zich totaal anders dan kweekproducten, dus blijven doorzetten leidt vaak tot succes.
Wil je het je eigen echt gemakkelijk maken? Huur dan een visgids voor een dag! Voor 90 Eur kan je een dag op snoek en 100 Eur betaal je voor een dag snoekbaarsvissen. Ook met de vlieg! Een 2de visser kan mee voor halve prijs!
Contact Gegevens: Rene B J van den Brug. Stiemsterwei 28 9133 NC Anjum – info@devisgids.nl
Mijn bijzondere dank aan Johan Brusseleers voor de info, gebruik van de viskaart en de vliegen die hij mij beschikbaar stelde.
Tekst en foto’s: François Stuckens